HidrolikHidrolik asansörler
Hidrolik asansörler prensip olarak çok eskidir. Sıvı olarak ilk önceleri su, daha sonra yağ kullanılmıştır. Önceleri sadece fabrikalarda ve depolarda kısa mesafeli yük asansörü olarak tercih edilirken, 1950 yıllarından itibaren insan asansörü olarak da kullanılmaya başlanmıştır.
Hidrolik asansör çalışma prensibi
Asansörü yukarı yönde hareket ettirebilmek için hidrolik akışkan bir pompa vasıtasıyla silindire pompalanır. Asansörün aşağı hareketinde ise mevcut sistem ağırlığının etkisiyle silindirlerdeki yağın tanka doğru akışı sağlanır. Sistem yukarı yönde hareket ederken, kabin yükü ne olursa olsun kabin hızı sabit tutulmalıdır. Bunun için volümetrik pompalar kullanılır. Pompayı tahrik için alternatif akım sincap kafesli asenkron motor kullanılır. Bu, asansörün sabit çalışma hızına çabuk ulaşmasını ve muhafaza etmesini sağlar. Silindire uygulanan kuvvet kabin ağırlığı, taşıma kapasitesi ve piston ağırlığıdır.
Hidrolik asansörler sahip oldukları avantajlar nedeniyle bazı bina ve tesislerde kullanılmışlardır:
1) Düşük malzeme maliyeti ve bakım ücreti
2) Binalarda daha etkin kullanım alanı sağlama
3) Çatı dizaynında serbestlik ve teras katına ulaşma imkanı
4) Makine dairesi yerinin serbest seçimi
5) Binaya gelen yükün tabana iletilmesi ve statik hesapta kolaylık
6) Yüksek taşıma kapasitesi ihtiyacını karşılayabilme
7) Aşağı inişte masrafsız çalışma
8) Sessiz çalışma
9) Hassas kat ayarı (±3 mm) ve otomatik seviyeleme
10) Olası arızalarda asansörün otomatik olarak kata ulaşması
11) Darbesiz kalkış ve duruş; kademesiz hız ayarı
Bu avantajların yanı sıra hidrolik asansörlerin bazı dezavantajları şunlardır:
1) Kullanılan yağın özellikleri sıcaklıkla değiştiğinden performans değişiklikleri
2) Yeraltı kaçaklarının çevredeki su kaynaklarını kirletme ihtimali
3) Gerekli motor gücünün aynı hızda ve aynı kapasitede konvansiyonel tip asansörlere oranla 2.5 - 3 kat fazla olması
4) Montajda ve bakımda bilinmeyen maliyetler
Hidrolik asansörlerin kullanım alanları şunlardır:
1) İki, üç ve dört duraklı işyeri binaları
2) İki, üç, dört ve beş duraklı apartmanlar
3) Üç kata kadar olan küçük hastaneler, klinikler ve tıbbi binalar
4) Düşük seyir mesafeli 500 kg - 5600 kg arasında malzeme taşıma kapasiteli endüstriyel binalar
5) Dört kata kadar hükümet binaları
6) Büyük binaların garaj asansörleri
7) İş merkezlerindeki insan ve servis asansörleri
8) Yürüyen merdivenlere ek olarak özürlü asansörleri
9) Sahne asansörleri
Hidrolik asansörlerin sınıflandırılması
1 Direkt tahrikli sistemler
Silindir direkt olarak kabin süspansiyonuna bağlanmıştır ve silindirin çıkış-iniş hızı kabin hızına eşittir .
1.1 Merkezden direkt tahrikli sistemler
Genellikle özel tasarımlar istenildiğinde kullanılır. Paraşüt tertibatı gerektirmez. Kademeli bir piston sayesinde uzun seyir mesafeleri elde edilebilir. Dezavantajı silindirin yerleştirilebilmesi için kuyu dibinde bir delik açılması gerekliliğidir.
1.2 Yandan direkt tek pistonlu hidrolik asansör
Süspansiyon ile piston arasında direkt bağlantı vardır. Genellikle seyir mesafesi kısa olan yerlerde kullanılır. Kademeli pistonlarla seyir mesafesi uzatılabilir.
1.3 Yandan direkt çift pistonlu hidrolik asansör
Kısa seyir mesafesi, geniş yük asansörleri için kullanılır.
2 İndirekt tahrikli sistemler
2.1 Yandan indirekt tek pistonlu hidrolik asansör
Halatlar ile seyir mesafesi iki katına çıkarılmaktadır. Bu sistemde güvenlik olarak paraşüt tertibatı kullanılır.
2.2.Yandan indirekt çift pistonlu hidrolik asansör
Uzun seyir mesafeli yük asansörleri için kullanılır.
2.3 Karşı ağırlıktan tahrikli indirekt hidrolik asansör
Çift tesirli hidrolik piston kullanılmaktadır. Kabinin hareketi, karşı ağırlığa bağlı piston tarafından sağlanmaktadır. Çalışma hızı 1m/s, seyir mesafesi 20 m ’ye kadar ulaşmaktadır.
Hidrolik asansörlerin elemanları
1 Güç üniteleri
Kapalı bir tankta bulunan hidrolik yağını dalgıç motor ve ona bağlı çelik filtreli pompa ile silindirlere ileten kısımdır. Yağ silindirlere ulaşmadan önce dağıtım ve kontrol valflerinden geçer.
2 Hidrolik silindirler
Kabini hareket ettiren sistemdir. Pompanın enerji kazandırdığı yağın etkisini kabine iletir. Genellikle kullanılan silindirler tek tesirli, özel durumlarda çift tesirli olarak seçilirler. Yer sıkıntısı çekilen sistemlerde genellikle teleskopik silindirler kullanılmaktadır.
Senkron teleskopik silindirler belirli seyir mesafelerine kadar indirekt sistemlere kıyasla daha ucuza mal olurlar.
3 Valfler
Aşağı ve yukarı yönde asansörün bütün hareketlerini kontrol etmektedirler. Boru kapatma valfi, silindirden tanka dönen yağın akışını aşağı yönde hızın çok fazla olması veya boruda kaçak olması durumunda durdurmaktadır. Valf basınç farkı ile çalıştığından elektrik enerjisine ihtiyaç duyulmamaktadır.
4 Isı değiştiriciler
Yoğun trafiğe sahip binalarda kullanılan yağın aşırı ısınmasını önlemek amacıyla kullanılmaktadır. Az yer kaplaması ve sessiz çalışması özellikleri sayesinde, makine dairesine de monte edilebilmektedirler. Asansörün kullanılmadığı durumlarda yağ sıcaklığının istenen sıcaklığın altına düşmesi halinde rezistanslı ısıtıcılar devreye girerek, yağı istenilen sıcaklık değerine getirirler. Belirtilen yağ ısıtıcıları termostatik prensip ile çalışmaktadırlar.
5 Seviyeleme cihazı
Seviyeleme cihazının iki görevi vardır:
a) Seviye çubuğu temas tablasına değmesi sonucunda kat hizasında iyi bir tolerans ile durabilmektedir.
b) Asansörün mevcut kat konumundan aşağıya kayması halinde seviyeleme çubuğu tablanın alçak kısmı ile temas eder. Bu temas pompaya çalışma sinyali olarak aktarılır ve asansör tekrar yukarıya çıkarak yeniden kat seviyesine yükselir.
6 Kabin konsolu
Hidrolik sistemlerde kabin, bir çelik konstrüksiyon üzerine yerleştirilir. Direkt sistemlerde hidrolik silindir doğrudan konsolu, indirekt sistemlerde palangayı tahrik eder. Palanga düzeneği, halat yardımıyla konsola bağlıdır. asansörler
Hidrolik asansörler prensip olarak çok eskidir. Sıvı olarak ilk önceleri su, daha sonra yağ kullanılmıştır. Önceleri sadece fabrikalarda ve depolarda kısa mesafeli yük asansörü olarak tercih edilirken, 1950 yıllarından itibaren insan asansörü olarak da kullanılmaya başlanmıştır.
Hidrolik asansör çalışma prensibi
Asansörü yukarı yönde hareket ettirebilmek için hidrolik akışkan bir pompa vasıtasıyla silindire pompalanır. Asansörün aşağı hareketinde ise mevcut sistem ağırlığının etkisiyle silindirlerdeki yağın tanka doğru akışı sağlanır. Sistem yukarı yönde hareket ederken, kabin yükü ne olursa olsun kabin hızı sabit tutulmalıdır. Bunun için volümetrik pompalar kullanılır. Pompayı tahrik için alternatif akım sincap kafesli asenkron motor kullanılır. Bu, asansörün sabit çalışma hızına çabuk ulaşmasını ve muhafaza etmesini sağlar. Silindire uygulanan kuvvet kabin ağırlığı, taşıma kapasitesi ve piston ağırlığıdır.
Hidrolik asansörler sahip oldukları avantajlar nedeniyle bazı bina ve tesislerde kullanılmışlardır:
1) Düşük malzeme maliyeti ve bakım ücreti
2) Binalarda daha etkin kullanım alanı sağlama
3) Çatı dizaynında serbestlik ve teras katına ulaşma imkanı
4) Makine dairesi yerinin serbest seçimi
5) Binaya gelen yükün tabana iletilmesi ve statik hesapta kolaylık
6) Yüksek taşıma kapasitesi ihtiyacını karşılayabilme
7) Aşağı inişte masrafsız çalışma
8) Sessiz çalışma
9) Hassas kat ayarı (±3 mm) ve otomatik seviyeleme
10) Olası arızalarda asansörün otomatik olarak kata ulaşması
11) Darbesiz kalkış ve duruş; kademesiz hız ayarı
Bu avantajların yanı sıra hidrolik asansörlerin bazı dezavantajları şunlardır:
1) Kullanılan yağın özellikleri sıcaklıkla değiştiğinden performans değişiklikleri
2) Yeraltı kaçaklarının çevredeki su kaynaklarını kirletme ihtimali
3) Gerekli motor gücünün aynı hızda ve aynı kapasitede konvansiyonel tip asansörlere oranla 2.5 - 3 kat fazla olması
4) Montajda ve bakımda bilinmeyen maliyetler
Hidrolik asansörlerin kullanım alanları şunlardır:
1) İki, üç ve dört duraklı işyeri binaları
2) İki, üç, dört ve beş duraklı apartmanlar
3) Üç kata kadar olan küçük hastaneler, klinikler ve tıbbi binalar
4) Düşük seyir mesafeli 500 kg - 5600 kg arasında malzeme taşıma kapasiteli endüstriyel binalar
5) Dört kata kadar hükümet binaları
6) Büyük binaların garaj asansörleri
7) İş merkezlerindeki insan ve servis asansörleri
8) Yürüyen merdivenlere ek olarak özürlü asansörleri
9) Sahne asansörleri
Hidrolik asansörlerin sınıflandırılması
1 Direkt tahrikli sistemler
Silindir direkt olarak kabin süspansiyonuna bağlanmıştır ve silindirin çıkış-iniş hızı kabin hızına eşittir .
1.1 Merkezden direkt tahrikli sistemler
Genellikle özel tasarımlar istenildiğinde kullanılır. Paraşüt tertibatı gerektirmez. Kademeli bir piston sayesinde uzun seyir mesafeleri elde edilebilir. Dezavantajı silindirin yerleştirilebilmesi için kuyu dibinde bir delik açılması gerekliliğidir.
1.2 Yandan direkt tek pistonlu hidrolik asansör
Süspansiyon ile piston arasında direkt bağlantı vardır. Genellikle seyir mesafesi kısa olan yerlerde kullanılır. Kademeli pistonlarla seyir mesafesi uzatılabilir.
1.3 Yandan direkt çift pistonlu hidrolik asansör
Kısa seyir mesafesi, geniş yük asansörleri için kullanılır.
2 İndirekt tahrikli sistemler
2.1 Yandan indirekt tek pistonlu hidrolik asansör
Halatlar ile seyir mesafesi iki katına çıkarılmaktadır. Bu sistemde güvenlik olarak paraşüt tertibatı kullanılır.
2.2.Yandan indirekt çift pistonlu hidrolik asansör
Uzun seyir mesafeli yük asansörleri için kullanılır.
2.3 Karşı ağırlıktan tahrikli indirekt hidrolik asansör
Çift tesirli hidrolik piston kullanılmaktadır. Kabinin hareketi, karşı ağırlığa bağlı piston tarafından sağlanmaktadır. Çalışma hızı 1m/s, seyir mesafesi 20 m ’ye kadar ulaşmaktadır.
Hidrolik asansörlerin elemanları
1 Güç üniteleri
Kapalı bir tankta bulunan hidrolik yağını dalgıç motor ve ona bağlı çelik filtreli pompa ile silindirlere ileten kısımdır. Yağ silindirlere ulaşmadan önce dağıtım ve kontrol valflerinden geçer.
2 Hidrolik silindirler
Kabini hareket ettiren sistemdir. Pompanın enerji kazandırdığı yağın etkisini kabine iletir. Genellikle kullanılan silindirler tek tesirli, özel durumlarda çift tesirli olarak seçilirler. Yer sıkıntısı çekilen sistemlerde genellikle teleskopik silindirler kullanılmaktadır.
Senkron teleskopik silindirler belirli seyir mesafelerine kadar indirekt sistemlere kıyasla daha ucuza mal olurlar.
3 Valfler
Aşağı ve yukarı yönde asansörün bütün hareketlerini kontrol etmektedirler. Boru kapatma valfi, silindirden tanka dönen yağın akışını aşağı yönde hızın çok fazla olması veya boruda kaçak olması durumunda durdurmaktadır. Valf basınç farkı ile çalıştığından elektrik enerjisine ihtiyaç duyulmamaktadır.
4 Isı değiştiriciler
Yoğun trafiğe sahip binalarda kullanılan yağın aşırı ısınmasını önlemek amacıyla kullanılmaktadır. Az yer kaplaması ve sessiz çalışması özellikleri sayesinde, makine dairesine de monte edilebilmektedirler. Asansörün kullanılmadığı durumlarda yağ sıcaklığının istenen sıcaklığın altına düşmesi halinde rezistanslı ısıtıcılar devreye girerek, yağı istenilen sıcaklık değerine getirirler. Belirtilen yağ ısıtıcıları termostatik prensip ile çalışmaktadırlar.
5 Seviyeleme cihazı
Seviyeleme cihazının iki görevi vardır:
a) Seviye çubuğu temas tablasına değmesi sonucunda kat hizasında iyi bir tolerans ile durabilmektedir.
b) Asansörün mevcut kat konumundan aşağıya kayması halinde seviyeleme çubuğu tablanın alçak kısmı ile temas eder. Bu temas pompaya çalışma sinyali olarak aktarılır ve asansör tekrar yukarıya çıkarak yeniden kat seviyesine yükselir.
6 Kabin konsolu
Hidrolik sistemlerde kabin, bir çelik konstrüksiyon üzerine yerleştirilir. Direkt sistemlerde hidrolik silindir doğrudan konsolu, indirekt sistemlerde palangayı tahrik eder. Palanga düzeneği, halat yardımıyla konsola bağlıdır.
