Eksantrik Pres

Eksantrik presler, elektrik motorundan alınan dönme momentumunu mekanik enerjiye çeviren ve nu enerjiyi yoğun bir şekilde kullanan makinelerdir. Günümüze bakıldığı zaman değişik tonajlarda ve şekillerde kullanım alanlarına uygun biçimde üretilmektedir. En fazla kullanılan presler h tipi ve c tipi eksantrik preslerdir.

Eksantrik Pres Çeşitleri:

• C tipi Presler: Gövde yapısı tek taraftan açık olarak tasarlanmış pres tezgahlarıdır. Pik ve çelik gövdeli biçiminde üretilirler. Çoğunlukla hafif tonajlı preslerin dizaynında C tipi gövde biçimi olarak kullanılırlar.
• H tipi Presler: Gövde yapısı kapalı olan pres tezgahları olarak bilinirler. Çoğunlukla çelik gövdeli biçimde üretilirler. Yüksek tonajlı preslerin dizaynında H tipi gövde biçimi olarak kullanılırlar. Kendileri içerisinde iki biyelli, dört biyelli ve tek biyelli olarak çalışma hassasiyeti olarak bulunmaktadır.  
• Pik Gövdeli Presler: Ana gövde tablası ve kısmı dökme demirden tek parça olarak imal edilmiş olan pres tezgahlarıdır.
• Çelik Konstrüsyon Presler: Ana gövde tablası ve bölümü çelik plakalardan kaynakla birleştirilerek imal edilip üretilmiş pres tezgahlarıdır.

Eksantrik Presin Çalışma Prensipi:

Elektrik motoru aracılığıyla elde edilen dönme hareketi kayışlarla Volana aktarılır. Bunun nedeni elektrik motorunun devir sayısının oldukça fazla olmasıdır. Preslerin dakikada vuruş sayısı çok daha düşüktür. Bu sebeple motorun devir sayısı aktarma organlarına düşürülerek aktarımı gerçekleşir. Volana bağlı bulunan milin üzerinde fren ve kavrama grubu vardır. Fren ve kavrama grubu pnömatik veya hidrolik kumanda aracılığıyla çalışır. Volan motordan aldığı dönme hareketi ile birlikte sürekli döner ancak volan mili dönmez. Parça basmak istenildiği zaman kavrama kumandasını devreye sokulur ve bu şekilde volan mili dönmeye başlar. Volan milindeki dönme hareketi dişliler aracılığıyla devir sayısı azaltılarak krank bölümüne aktarılar. Eksantrik milin görevi dairesel hareketi doğrusal harekete dönüşmesini sağlamaktır. Presin krank miline biyel kolu dediğimiz kollarla bağlı olan hareketli kafaya krank milinin eksen kaçıklığı kadar doğrusal hareket yaptırılır. Buna presin kursu (strok)denir. Küçük tonaja sahip preslerde bu kurs (strok)ayarlanabilir yapılabilmektedir. Büyük tonajı olan preslerde kurs  (strok) sabit ayarlanır. Farklı yükseklikte kalıp bağlamak amacıyla ayrıca reglaj ayar mekanizması yapılabilir. Mekanik presin koç aşağıya indiği pozisyonda geri dönüşe geçtiği pozisyona A.Ö.N. (180°) yukarıda durduğu pozisyona ise Ü.Ö.N. (360°) denmektedir. Eksantrik preslerde, işi olmasını sağlayan gücü sağlayan volan enerjisidir. Volan, enerjisini dönüş devrinden alır yani devirin artması volan enerjisinin de artması anlamına gelmektedir, aynı şekilde devirin azalması volan enerjisinin düşüşüne yol açar. Volan ağırlığının yeterli olmadığı veya konstrüksiyon biçiminde makul değerlerinin dışına çıktığı  yerlerde, agrenaj sistemi devreye girmektedir.Bir veya birkaç kademe dişli grubu yardımıyla , güç-devir ilişkisi ayarına ihtiyaç duyulur. Devir değiştirmesi olan preslerde, devir değiştirme işlemleri sırasında volanı değiştirilebilme olanağı olmadığından dolayı volan, en düşük devirde gerek duyulan gücü karşılayabilecek biçimde dizayn edilmelidir. Strok ayarlı preslerde; eksantrikliğin düşmesi ile birlikte, volanın aynı zamanda presin iş yapma becerisi artar. Prensip olarak, eksantrik olarak dönen krank mili, volandan direkt yada agrenaj sistemiyle elde ettiği gücü,(kuvvet) x (kuvvet kolu) şeklinde prese verir. Burada geçen kuvvet kolu terimi krank mili için eksantriklik miktarı olarak kullanılmaktadır. Eksantrikliği “strok/2” biçiminde ifade etmek mümkündür. Volan değiştiremeyen bir kavram olduğu için değiştirebilen kavram olabilecek strok ayar sistemi aracılığıyla strok boyu azaldıkça pres çenelerinin arasından alınabilecek pres kuvveti de artar. Bu kuvveti sigorta ile sınırlandırmak şarttır. Aksi durumda pres makinesi mekanizması ve hatta gövde bölümü, volanın vereceği kuvvete direnç gösterme gibi bir durum olamayacağı için deformasyona uğraması kaçınılmaz olacaktır. Presin dizaynında evrensel olarak kabul görülen Alt Ölü Merkeze (BDC) 30 derecelik açı dilimi içerisinde kranktan dolaylı yoldan presten anma gücünün çekilebileceği ya da başka bir söyleşiyle maksimum alınabilecek gücün alınması gerekliliği durumudur. Bu pres kullanıcısı tarafından mutlaka bilinmelidir. Presler, yapılacak işin hassasiyetine göre değişik biçimlerde imal ve dizayn edilirler. Yani, kalıbın çalışması sırasında meydana gelen reaksiyon kuvvetler, koçun kızakları tarafından rasyonel ve iyi bir şekilde dengelenmektedir. Aksi durumda oluşan istem dışı ya da hesapta bulunmayan hareketler, kayıt kızaklarının bozulmasına daha da ötesi kırılmasıyla bile sonuçlanabilir.

Eksantrik Pres Hangi İşlemlerde Kullanılır

Eksantrik pres  en fazla farklı bölümlerde kullanılan preslerden biridir.Geniş bir yelpaze olan eksrantrik presin kullanım alanlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Kesme,dilimleme işleri(shearing)
• Açık kesme,parsiyel kesme (cutting open)
• Çapak alma işlemi (trimming,clipping)
• Traşlama işlemi,kalibre etme(shaving)
• Yüzey düzlemleştirme,ütüleme(flattening,planising)
• Profil bükümü(edge-bending)
• Sığ sıvama(shallow drawing)
• Damgalama işlemi
• Derin sıvama(deep drawing)
• Delerek sıvama(piercing and drawing)
• Havşalama,diş açma(indenting)
• Tekrar form verme(re-forming)
• Kanal çökertme işlemi (bilya ile)
• Katlama işlemi
• Şişirme işlemi
• Çentik çökertmesi
• Hidromekanik derin çekme(hydromechanical deep drawing)
• Transferli seri çekme
• Serbest ekstrüzyon(free extrusion)
• Gerdirerek şekil verme(stretch forming)
• Kırpmaişlemi (clipping)
• Kabartma tepecik yapımı
• Koparmasız kabartma işlemi (displacement)
• Burma işlemi (twisting)
• Etiketleme birleştirmesi(tagging,tag joint)
• Çoklu sıvama ve derin çekme işlemi(multiple-draw deep drawing)
• Ağız büzme
• Açık kalıpta dövme(open die forging)
• Ağız genişletmesi(expanding by stretching)
• Geriye,ters ekstrüzyon yada  kalıpta ekstrüzyon(backward extrusion or extrusion moulding)
• Kapalı kalıpta  yapılan dövme(closed die forging)
• Pul veya şekil kesme işlemi (blanking)
• Sıkıştırarak delme,hassas delme işlemi (fine blanking)
• Delme işlemi , delik açma,zımbalama(piercing)
• Bükme işlemi(bending)
• Kenar kıvırma işlemi(curling)
• Delerek çökeltme işlemi(piercing and subsequent drawing)
• Perçinleme birleştirmesi(riveting)Gerdirerek sıvama işlemi(stretch drawing)
• Tekrar geriye sıvama işlemi(reverse drawing)
• İnceltme yapılarak  çekme(re-drawing Madalyon basma işlemi(coining)
• Kaburga çıkartma işlemi (wrinkl bulging)
• Seri çekimi(progressive motion,progressıve transmission)
• Kabartma desen yapımı(embossing)

Eksantrik Pres Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Pres satın alırken bazı faktörleri göz önünde bulundurmak satın alan kişi için büyük fayda sağlar. Kaliteli bir firmadan bazı faktörleri göz önünde bulundurarak alınacak pres yıllarca etkili bir kullanım sağlayabilir. Pres satın alınırken asla kısa vadeli düşünülmemelidir. Sadece bu zamanda imal edilecek parçaları değil ilerisi için de imal edilecek parçalar da göz önünde bulundurulmalıdır. Pres alırken göz önünde tutulması gereken bazı faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• İmal edilmesi düşünülen parçalar için gerekli presleme tonajının göz önünde bulundurulması
•  Bu parçaları imal etmek için kullanılacak kalıpların belirlenmesi
• Kalıbın tasarımı, presin tasarımına uymayabilir. Presin kuvvet uygulama yolu ve karakteristiği kalıbın kuvvet çektiği noktaya uygun olup olmadığı
•  Pres için gerekli gövde açıklığının biliniyor olması
• Gerekli strok mesafesi
•  Kalıp ve araçlar prese nasıl bağlanacağının bilinmesi
•  Presle tek vuruş mu? Yoksa sürekli vuruş pozisyonunda mı çalışılacağının bilinmesi
•  Prese çift el kumanda ile mi, ayak pedalı ile mi, yoksa bir sürücüye bağlı olarak mı hareket komutu verileceğinin bilinmesi